Tập đoàn tung hoành khắp Á – Âu gần 200 năm, kinh doanh từ thuốc phiện, trà, bông cho đến ô tô, bất động sản… tiếp tục rót tiền vào các tập đoàn đầu ngành tiếng tăm tại Việt Nam.
‘Tay buôn’ số 1 châu Á chọn các DN đầu ngành của Việt Nam
Từ buôn bán thuốc phiện, trà, gia vị, bông,… trong nhiều thập kỷ, ông lớn Jardine Matheson đã mở rộng đầu tư sang nhiều lĩnh vực khác, trong đó có ô tô, bất động sản,… ở các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.
Thông qua công ty con Jardine Cycle & Carriage (JC&C) có trụ sở tại Singapore, Jardine Matheson tập trung vào mảng phân phối ô tô. Tại Việt Nam, Platinum Victory – công ty thuộc JC&C – đầu tư mạnh vào Thaco của tỷ phú Trần Bá Dương, REE Corp. (REE) của bà Nguyễn Thị Mai Thanh và Vinamilk (VNM) của bà Mai Kiều Liên.
Theo đó, JC&C bắt đầu góp mặt vào Thaco từ năm 2008 với 20,5% và tiếp tục mua thêm cổ phần phát hành cho cổ đông chiến lược của “ông lớn” ngành ô tô Việt Nam này. JC&C nâng tỷ lệ nắm giữ tại tập đoàn lên 26,6% từ năm 2019.
Vào cuối năm 2023, JC&C mua khoảng 350 triệu USD trái phiếu chuyển đổi của Thaco. Lô trái phiếu này đáo hạn vào năm 2028, do vậy, tỷ lệ nắm giữ cổ phần của JC&C tại Thaco sẽ tiếp tục tăng.
Jardine Matheson và Hongkong Land kỷ niệm 50 năm Jardine House – tòa nhà chọc trời đầu tiên của Hong Kong (Trung Quốc). Ảnh: Jardine.
Năm 2012, JC&C cũng đầu tư nắm giữ hơn 10% tại CTCP Cơ điện lạnh (REE) thông qua quỹ đầu tư Platinum Victory. Sau đó, JC&C gia tăng tỷ lệ sở hữu tại REE và gần đây đã vượt ngưỡng 35%.
Ngày 22/11 vừa qua, bà Nguyễn Thị Mai Thanh thôi giữ chức vụ Chủ tịch HĐQT REE và chuyển sang vai trò tổng giám đốc sau 31 năm ngồi ghế lãnh đạo cao nhất của doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực cơ điện tại Việt Nam. Thay thế bà Mai Thanh là ông Alain Xavier Cany – đại diện của quỹ Platinum Victory.
Quỹ này vừa đăng ký mua thêm 30 triệu cổ phiếu REE với tổng trị giá khoảng 1.900 tỷ đồng từ 22/11-20/12, nếu thành công sẽ nâng tỷ lệ nắm giữ lên 42,1%, tương đương 198,2 triệu cổ phần. Với mức trên 35%, ông lớn Singapore có quyền phủ quyết các quyết định quan trọng. Với thị giá hiện tại, số cổ phần REE mà JC&C đang sở hữu có giá trị hơn 11 nghìn tỷ đồng.
Ngoài ra, JC&C cũng đã chi một lượng tiền lớn để sở hữu hơn 10% cổ phần Vinamilk (VNM), trị giá khoảng 14 nghìn tỷ đồng.
Ngoài 3 doanh nghiệp trên, Jardine Matheson cũng đầu tư mạnh vào bất động sản châu Á, trong đó có Việt Nam thông qua Hong Kong Land.
Công thức thành công của Jardine Matheson là đầu tư vào doanh nghiệp đầu ngành, doanh nghiệp số 1 trong các lĩnh vực và có lịch sử hoạt động lâu dài. Tuy nhiên, Jardine Matheson có xu hướng không mua cổ phần ở các tập đoàn địa ốc lớn trong khu vực, đồng thời ít đầu tư vào các tập đoàn mới nổi trong 1-2 thập kỷ qua.
Lợi nhuận sụt giảm
Báo cáo tài chính bán niên 2024 của Jardine Matheson cho thấy, lợi nhuận của JC&C trong 6 tháng đầu năm giảm mạnh so với cùng kỳ. Riêng từ Việt Nam (Thaco, REE, VNM) lợi nhuận giảm 12% xuống chỉ còn 30 triệu USD.
Trong đó, Thaco đóng góp 15 triệu USD dù doanh số bán hàng tăng và thị phần được cải thiện. Lợi nhuận từ mảng kinh doanh ô tô của Thaco giảm do biên lợi nhuận thấp hơn do áp lực cạnh tranh lớn.
Thaco là tập đoàn công nghiệp đa ngành, hoạt động trong lĩnh vực ô tô, nông nghiệp, cơ khí và công nghiệp hỗ trợ, đầu tư xây dựng, thương mại – dịch vụ và logistics. Tuy nhiên, vài năm gần đây, Thaco gặp khó với khoản tiền lớn đầu tư vào mảng nông nghiệp từ HAGL (HAG) của ông Đoàn Nguyên Đức (Bầu Đức). Mảng ô tô bị cạnh tranh bởi hãng sản xuất ô tô điện VinFast (VFS) của tỷ phú Phạm Nhật Vượng và xe Trung Quốc.
Trong khi đó, REE đóng góp 7 triệu USD lợi nhuận cho JC&C, giảm 39% so với cùng kỳ do nhu cầu thủy điện giảm. Đây là doanh nghiệp cơ điện có lịch sử hơn nửa thế kỷ và tập trung đầu tư mạnh vào lĩnh vực thủy điện, năng lượng mặt trời, điện gió, nhiệt điện và nước sạch trong nhiều năm qua.
Còn Vinamilk là doanh nghiệp đầu ngành sữa Việt Nam. Tuy nhiên, VNM ghi nhận tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận liên tục chậm lại trong nhiều năm qua. Giá cổ phiếu cũng suy giảm.
Về mảng bất động sản, Jardine Matheson hiện diện thông qua Hong Kong Land với nhiều dự án ở vị trí đắc địa như Central Building ở Hai Bà Trưng (Hà Nội), The Nassim (TPHCM),… Jardine Matheson cũng liên quan tới nhiều chuỗi cửa hàng như Pizza Hut, Starbucks, KFC Việt Nam.
Tập đoàn Jardine Matheson của Anh từng nổi đình nổi đám khắp châu Á, đặc biệt là tại Trung Quốc. Jardine Matheson được hai người Scotland (quốc gia thuộc Vương quốc Liên hiệp Anh) là William Jardine và James Matheson thành lập vào năm 1832 tại Canton (nay là Quảng Châu).
Jardine Matheson nổi tiếng với việc chấm dứt vị thế độc quyền của Công ty Đông Ấn (East India Co.) từ năm 1834. East India là công ty thương mại tư nhân nổi tiếng nhất trong lịch sử thế giới, là một đế chế nắm trong tay quyền lực “một tay che trời”, chủ yếu hoạt động ở Ấn Độ và khu vực châu Á trong thế kỷ 17 đến 19. Sau đó, Jardine Matheson trở thành công ty thương mại Anh lớn nhất ở châu Á.
Năm 1844, Jardine Matheson thành lập trụ sở chính tại thuộc địa mới của Anh là Hong Kong (Trung Quốc), sau đó tiếp tục mở rộng dọc theo bờ biển từ Trung Quốc.
